منظور از مدیریت فرهنگی چیست

پاسخ درباره مدیریت فرهنگی را با این مقدمه آغاز می‌کنیم:
1. فرهنگ چیزی نیست که از جامعه جدا باشد در حقیقت جامعه و فرهنگ د و روی یک سکه اند وقتی جامعه ای شکل می‌گیرد خواه نا خواه افراد با یکدیگر تعامل دارند و با طبیعت و محیطی که در آن زندگی می‌کنند نیز تعامل و برخورد خواهند داشت نحوه و روش این برخورد با یکدیگر و جامعه و تعامل با یکدیگر پایه های فرهنگ را شکل می‌دهد بنابراین هیچ جامعه‌ای بدون فرهنگ نیست و فرهنگ نیز در فضای خالی بدون جامعه شکل نخواهد گرفت. فرهنگ یک ملت، منشأ عمده تحولات آن ملت است.
2. فرهنگ یک کشور قابل تغییر است یعنی همواره یک شکلی خواهد داشت فرهنگ چیز ثابتی نیست و عوامل زیادی در این زمینه شکل دارند در این زمینه مقام معظم رهبری می‌فرماید :
فرهنگ ملی را می‌شود به مرور در طول زمان تغییر داد؛ یعنی مثل کوه‌های عالم که در طول قرن‌های متمادی جابه‌جا نمی‌شوند، جزو ثوابت نیست. فرهنگ یک ملت را می‌شود با عوامل تأثیرگذار بتدریج عوض کرد؛ یک ملت از لحاظ فرهنگی عزیز را تبدیل کرد به یک ملت توسری‌خور و ضعیف؛ متقابلاً یک ملت تنبل را می‌شود تبدیل کرد به یک ملت زرنگ؛ این رنگ ثابت لایزالی و لایزولی نیست.10/8 /1383
3. این که کسانی باید روند رشد و یا تغییر فرهنگ کشور و یا یک مجموعه را به دست گیرند وگرنه فرهنگ آن مجموعه به بیراهه و یا حداقل در اهداف مشخص شده حرکت نخواهد کرد باید گفت که مدیران اصلی کارهای فرهنگی در عالم بشریت پیامبران بودند که در راه تعلیم و تزکیه برای هدایت مردم این مهم را به عهده گرفتند ایشان در این باره می‌فرمایند:
نمى‏شود ما میدان را رها کنیم تا دیگران هر کارى که مى‏خواهند، بکنند. امروز همان کسانى که ادعاى آزادى مى‏کنند و دم از لیبرال بودن مى‏زنند، پیچیده‏ترین و دقیق‏ترین و ظریفترین شیوه‏ى کنترل را بر روى فرهنگ کشورهاى خودشان، بلکه سراسر دنیا، اعمال مى‏کنند و سعى دارند که فرهنگ خود را به کشورهاى دیگر منتقل و تزریق کنند./10/23 /1382
در قبال هجمه‏یى که امروز وجود دارد، نمى‏شود بیکار نشست و نظارت را از دست داد؛ بایستى با دقت، مراقب رفتار و حرکت فرهنگى جامعه بود و براى آن برنامه‏ریزى کرد؛ این یکى از مهمترین وظایف حکومت است و حق بزرگى است که مردم بر گردن حکومت دارند؛ حق رشد فضیلتها و پیشرفت در زمینه‏ى معنویات؛ این حق را باید حکومت ایفا کند. این مطلب مهمى است که باید برایش برنامه‏ریزى و فکر شود و راه‏هاى اثرگذارى بر روى فرهنگ عمومى مردم و رشد فضایل شناخته شود.10/23 /1382
آنچه که در مقوله‏ى فرهنگ بر عهده‏ى حکومت است، عبارت است از نظارت هوشمندانه، متفکرانه، آگاهانه، مراقبت از هرز روىِ نیروها و هرزه‏رویىِ علف هرزه‏ها، هدایت جامعه به سمت درست، کمک به رشد و ترقى فرهنگى افراد جامعه؛ باید به این همه مجموعه‏ى انسان و بخصوص جوان که در جامعه هستند، کمک کرد تا بتوانند راه صحیح و رشد خود را پیش ببرند. ما نه معتقد به ولنگارى و رها سازى هستیم، که به هرج و مرج خواهد انجامید، نه معتقد به سختگیرى شدید؛ اما معتقد به نظارت، مدیریت، دقت در برنامه‏ریزى و شناخت درست از واقعیات هستیم. نمى‏شود ما میدان را رها کنیم تا دیگران هر کارى که مى‏خواهند، بکنند.10/23 /1382
گروهی که در هر مجموعه ای این مجموعه های فرهنگی را در دست بگیرند و اقدام به هدایت آن کنند این کار بایدیک روشی داشته باشد و بدون برنامه ریزی و حرکت در راه اهداف تلاشها بی ثمر خواهد بود .
مقام معظم رهبری در این باره می‌فرمایند: ما نمى‏خواهیم با نگاه افراطى به مقوله‏ى فرهنگ نگاه کنیم؛ بایستى نگاه معقول اسلامى را ملاک قرار داد و نوع برخورد با آن را بر طبق ضوابطى که معارف و الگوهاى اسلامى به ما نشان مى‏دهد، تنظیم کرد. برخورد افراطى، از دو سو امکان‏پذیر است و تصور مى‏شود: یکى از این طرف که ما مقوله‏ى فرهنگ را مقوله‏یى غیرقابل اداره و غیرقابل مدیریت بدانیم؛ مقوله‏یى رها و خود رو که نباید سربه‏سرش گذاشت و وارد آن شد و با این منطق که با فرهنگ مردم نمى‏شود کارى کرد؛ نمى‏شود الگوهاى فرهنگى را به مردم داد؛ نمى‏شود مردم را در زمینه‏ى مسائل فرهنگى پیش برد، مقوله‏ى فرهنگ عمومى مردم و رشد فرهنگى آنها را رها کرد، که متأسفانه این تفکر در جاهایى هست و عده‏یى طرفدار رها کردن و بى‏اعتنایى و بى‏نظارتى در امر فرهنگ هستند. این تفکر، تفکر درستى نیست و افراطى است. در مقابل آن، تفکر افراطى دیگرى وجود دارد که آن سختگیرى خشن و نظارت کنترل‏آمیزِ بسیار دقیق - چه در زمینه‏ى فرهنگ عمومى، چه حتى در زمینه‏ى مسائل و اخلاق شخصى؛ قالب‏گیرى کردن و قالبها را تحمیل کردن - است. این تفکر هم به همان اندازه غلط است. نه مى‏شود فرهنگ را در جامعه رها کرد که هرچه پیش آمد، پیش بیاید، نه مى‏شود آن‏طور سختگیریهاى غلطى را که نه ممکن است و نه مفید، الگو قرار داد.10/23 /1382
== شیوه‏های کار فرهنگی
کار فرهنگی می‏تواند از دو طریق انجام پذیرد:
1. مستقیم: منظور از روش های مستقیم , انجام فعالیت هایی می باشد که صبغه دینی و مذهبی دارد, مانند برگزاری نماز جماعت , مراسم دعا, اعتکاف و... استفاده از این روش در مورد جذب تمامی دانشجویان مثمرثمر نبوده و چه بسا بسیاری از دانشجویان انگیزه و کشش لازم برای شرکت در این قبیل مراسم را نداشته باشند
2. غیر مستقیم . و منظور از روش های غیرمستقیم تأثیرگذاری, فعالیت های فرهنگی و اجتماعی از قبیل , برگزاری اردوهای تفریحی , سیاحتی , زیارتی , کوه نوردی و راه اندازی برنامه ها و مسابقات ورزشی , هنری و... که هر چند صبغه ی مذهبی خاصی ندارد اما هم از توانایی جذب بالایی برخوردار بوده و هم می توان با ارائه برنامه های مفید و جذاب , بسیاری از مضامین و ارزش های اسلامی را به زیباترین صورت به دانشجویان تعلیم داد و زمینه های جذب آنان را فراهم نمود با این تعریف یک معلم در کلاس درس، یک مربی ورزشی، یک فیلمساز در فیلمی که می‏سازد و... باید به صورت غیر مستقیم، در صدد فرهنگ سازی باشند.
آنچه گفته شد مدیریت فرهنگی در سطح کلان جامعه است.
== اما مدیریت فرهنگی در سطح دانشگاهها و مراکز آموزش عالی عبارت است مدیریت بر انجام فعالیتهای فرهنگی در دانشگاه مربوطه ؛ مثلا برنامه های فرهنگی که توسط مدیریت فرهنگی در سطح دانشگاهها برگزار می گردند عبارتند از:
1-حمایت و نظارت برفعالیتهای فرهنگی تشکلهای اسلامی دانشگاه شامل
1-1)انجمن اسلامی دانشجویان
2-1) بسیج دانشجوئی
3-1) جامعه اسلامی
4-1) انجمن اسلامی دانشجوئی و....
2- برگزاری جشن ها و اعیاد مختلف مذهبی یا ملی
3- برگزاری اردوهای داخلی استانی و خارج استانی ویژه دانشجویان و کارکنان واساتید
4- بازدیدهای یک روزه از مراکز مختلف فرهنگی ، اجتماعی و نمایشگاه ها و ....
5- اعزام دانشجویان برای شرکت در گردهمائی ها ، مسابقات و جشنواره های مختلف فرهنگی و علمی
6- ثبت نام و اعزام دانشگاهیان به تورهای مختلف زیارتی و سیاحتی
7- ثبت نام و اعزام دانشجویان به حج عمره دانشجوئی
8- برگزاری همایش ها و جشنواره های دانشگاهی و کشوری
9- برگزاری مسابقات سراسری قرآن ( ویژه کارکنان ، اساتید و دانشجویان )
10- فراخوان انتخاب دانشجوی نمونه کشوری
11-برپایی مراسم عزاداری به مناسبتهای مذهبی ( شبهای قدر ، محرم و صفر و ... )
12-چاپ کتاب های فرهنگی و ادعیه
13- مشارکت در اجرای برنامه های فرهنگی با سایر نهادهای متولی امور فرهنگی در دانشگاه
14-اعزام دانشجویان برگزیده به جشنواره ها و مسابقات کشوری
15-ساماندهی امور فرهنگی خوابگاه های دانشجویی
16-نظارت بر نشریات دانشگاه
17-حضور فعال در هیأت نظارت بر تشکل های اسلامی –سیاسی
18-برنامه ریزی کلان فرهنگی دانشگاه با حضور فعال در شورای فرهنگی دانشگاه
19- همکاری با سایر مدیریت ها ( مدیریت دانشجویی و تربیت بدنی )
20- و...........

== اهداف کلی در فعالیتهای فرهنگی می‏تواند به شرح زیر باشد :
1- تقویت روحیة بندگی و عبودیت،
2- تقویت روحیه علمی،
3- تبیین فرهنگ سیاست دینی،
4- بستر سازی برای شکوفایی و رشد گرایش‏های فطری،
5- رشد فضایل اخلاقی و....
برای تقویت هر کدام از این بخش ها، می‏توان از رسانه‏های جمعی، جلسات پرسش و پاسخ، میز گرد، نشریات، اردوهای آموزشی و تفریحی چند روزه و... استفاده کرد.
== جهت مطالعه بیشتر در باره فعالیتهای فرهنگی به کتابهای زیر مراجعه کنید:
1- نکته‌های ناب1 تا 4 گزیده بیانات رهبر فرزانه در جمع دانشجویان و دانشگاهیان نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها
2- مدیریت فرهنگی شهر، محمد علی زم، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران
3- فرهنگ و جامعه، بهروز گرانمایه،
4- فرهنگ و تهاجم فرهنگی برگرفته از سخنان مقام معظم رهبری سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی
5- اخلاق و معنویت در آینه نگاه مقام معظم رهبری موسسه فرهنگی قدر ولایت
6- دانشگاه اسلامی و رسالت دانشجوی مسلمان سخنان مقام معظم رهبری پیرامون دانشگاه و دانشجو در سال 1381. و نیز 1382 نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها
7- تهاجم یا تفاوت فرهنگی، حسن بلخاری، انتشارات حسن افرا، 1378
8- مبانی نظری تمدن غرب، سید مرتضی آوینی، مجله دانشجو، تابستان 77
9-و....